استخراج و بررسی برخی ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و رئولوژیکی صمغ خرنوب ایرانی

لوبیای خرنوب (ceratonia siliqua) در ایران به طور پراکنده در مناطق مختلف کازرون و ممسنی یافت می شود. لذا در این پژوهش، برخی ویژگی های ریخت شناسی، فیزیکی و شیمیایی میوه خرنوب عمل آمده در این مناطق و تاثیر روش های مختلف پوست گیری روی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و رئولوژیکی صمغ حاصل مورد بررسی قرار گرفت. جهت پوست گیری از دو روش آبی و اسیدی (اسید سولفوریک، اسید کلریدریک و اسید استیک گلایسیال) استفاده گردید. پس از تهیه پودر آندوسپرم، پراکنش 3–1% پودر آندوسپرم در phهای 4، 7 و 10 و دماهای 90–50 درجه سانتی گراد تهیه و فاز محلول و نامحلول آن جدا گردید سپس با رسوب دهی فاز محلول توسط ایزوپروپانول، اتانول و شستشو با استن، صمغ خالص تهیه شد. نتایج حاصل از روش های پوست گیری نشان داد که آندوسپرم حاصل از دو مرحله اسیدی کردن با اسید سولفوریک (40:60) شفاف تر از آندوسپرم حاصل از دو مرحله اسیدی کردن با اسید سولفوریک (0:100 و 30:70) بود. هم چنین، نتایج پوست-گیری آبی، پوست گیری اسیدی با اسید کلریدریک و اسید استیک گلایسیال مشابه دو مرحله اسیدی کردن با اسید -سولفوریک بود اما کیفیت و شفافیت آندوسپرم آن ها قابل قیاس با دو مرحله اسیدی کردن با اسید سولفوریک نبود. در ضمن، پراکنش پودر آندوسپرم خرنوب حاصل از روش آبی، دو مرحله اسید سولفوریک و ترکیب اسید استیک و اسید سولفوریک بیشترین شفافیت و یکنواختی را داشتند. هم چنین، با افزایش دمای انحلال، ماده خشک فاز نامحلول کاهش و رسوب حاصل از رسوب دهی با الکل سخت تر و تیره تر گردید. ویژگی های رئولوژیکی محلول صمغ خرنوب خالص و ناخالص نیز در سرعت های برشی 250–1/0 (بر ثانیه) بررسی شد. هم چنین، تاثیر دماهای 10، 40 و 70 درجه سانتی گراد، phهای 3، 7 و 11 (غلظت صمغ 5/0، 5/1 و 5/2) و نمک های کلرید سدیم، کلرید کلسیم و کلرید آلومینیوم در غلظت 1/0 مولار مطالعه گردید. نتایج نشان داد که روش پوست گیری و مرحله خالص سازی تاثیر به سزایی بر رفتار رئولوژیکی محلول صمغ خرنوب داشتند. درضمن، رفتار محلول این صمغ از نوع رقیق شونده با افزایش سرعت برشی (شبه پلاستیک) بود. لازم به ذکر است که ارزیابی برازش داده ها با مدل های ریاضی نشان گر بهترین میزان برازش با مدل هرشل-بالکلی (058/0=rmse، 987/0 =r2، 006/0= 2?) بود. هم چنین، نوع نمک و ph تاثیری بر رفتار این صمغ نداشتند ولی افزایش دما از 10 به 70 درجه سانتی گراد کاهش گرانروی محلول صمغ را به دنبال داشت.